Chồi lúa là cơ sở hình thành nhánh lúa, là một bộ phận quan trọng trong cấu tạo của cây lúa, góp phần quyết định năng suất thu hoạch. Chồi lúa là các thân phụ mọc ra từ thân chính, giúp cây lúa phát triển thành nhánh và tăng số bông lúa. Dưới đây là bài viết giới thiệu chi tiết về sự hình thành, số lượng chồi lúa, cũng như cách tăng chồi hữu hiệu và giảm chồi vô hiệu.
1. Sự Hình Thành Của Chồi Lúa
Chồi lúa hình thành từ các mầm ở nách lá của thân chính hoặc các chồi trước đó. Quá trình này được gọi là “đẻ nhánh” và xảy ra theo cấp bậc:
- Chồi sơ cấp (chồi bậc 1): Mọc từ thân chính, thường tại nách lá thứ 2.
- Chồi bậc 2: Mọc từ chồi bậc 1.
- Chồi bậc 3: Mọc từ chồi bậc 2, và có thể tiếp tục nếu điều kiện tốt.
Các chồi ở vị trí thấp hơn và gần thân chính mọc sớm hơn. Cây lúa bắt đầu hình thành chồi khi cấy được khoảng 10 ngày khi cây con đã bắt đầu ổn định.
2. Số Lượng Chồi Lúa
Số lượng chồi lúa thay đổi tùy theo giống, điều kiện canh tác và thời gian. Theo thống kê thời gian phát triển chồi lúa từ khi cấy được 10 ngày và đạt tối đa sau 50- 60 ngày.
Số lượng chồi trên mỗi cây lúa có thể đạt 24 chồi, tuy nhiên sau đó sẽ có một lượng lớn chồi chết đi và chỉ còn khoảng từ 15 đến 17 chồi.
Theo nghiên cứu tùy theo giống lúa mà lượng chồi phát triển thành nhánh hữu hiệu từ 50- 75% tùy thuộc giống lúa, ví dụ như giống lúa năng suất cao GS55 của chúng tôi có thể đạt tới 75%.
3. Chồi Hữu Hiệu Và Chồi Vô Hiệu
- Chồi hữu hiệu: Là những chồi mọc sớm, phát triển tốt, cho bông lúa chất lượng cao và chín đồng đều. Chúng góp phần chính vào năng suất.
- Chồi vô hiệu: Là chồi mọc muộn, yếu, không cho hạt hoặc cho hạt kém chất lượng, thường chết trước khi chín. Chúng tiêu tốn dinh dưỡng mà không mang lại lợi ích.
Chồi hữu hiệu chính là cơ sở để tạo ra nhánh hữu hiệu cho cây lúa, nền tảng tăng năng suất và chất lượng cây trồng.
4. Cách Tăng Chồi Hữu Hiệu Và Giảm Chồi Vô Hiệu
Dựa trên các yếu tố ảnh hưởng đến sự nháy chồi trong tài liệu, có thể áp dụng các biện pháp sau để tối ưu hóa:
4.1.Lúa Lai Tăng Lượng Chồi Hữu Hiệu:
Chọn giống có khả năng phát triển chồi tốt, như giống lai có tỷ lệ chồi hữu hiệu cao (75%). Những giống địa phương bị thoái hóa số lượng chồi hữu hiệu rất thấp.
4.2.Điều chỉnh mật độ gieo cấy:
Khoảng cách rộng (ví dụ 50×50 cm, 4 cây/m2, 122 chồi/m2) giúp mỗi cây nháy nhiều chồi hơn so với khoảng cách hẹp (10×10 cm, 300 chồi/m2 nhưng tổng số chồi/diện tích có thể giảm nếu quá dày). Tránh trồng quá dày để giảm cạnh tranh dinh dưỡng, giảm chồi vô hiệu.
4.3. Thời vụ canh tác
Trong mùa khô, chồi ít hơn mùa mưa, nên bù đắp bằng bón thêm phân đạm để tăng số chồi. Thường mùa mưa chúng ta cần ít đạm hơn mùa khô.
4.4. Mức độ bón phân đạm
Bón nhiều phân đạm tăng số chồi hữu hiệu (ví dụ, cây bón đạm có 30 chồi so với 10 chồi không bón). Tuy nhiên, cần bón đúng liều để tránh thừa dẫn đến chồi mọc muộn, vô hiệu.
4.5.Quản lý đồng bộ:
Khuyến khích chồi mọc đồng đều (đồng bộ) để giảm chồi vô hiệu, như trong giống cao sản. Trong mô hình cây lúa cao sản, nháy chồi tốt và chồi mọc đồng giúp tăng tỷ lệ hữu hiệu, giảm chết chồi.
Bảng tóm tắt các biện pháp:
| Biện pháp | Cách thực hiện | Lợi ích |
| Chọn giống | Sử dụng giống lai hoặc cải tiến, như lúa lai F1-GS55 | Tăng số chồi và tỷ lệ hữu hiệu lên 75% |
| Mật độ | Khoảng cách 20-30 cm giữa cây | Giảm cạnh tranh, tăng chồi hữu hiệu per area |
| Thời vụ | Bón thêm đạm trong mùa khô | Bù đắp thiếu chồi do thời tiết |
| Phân bón | Bón đạm ở mức cao nhưng hợp lý | Tăng tổng số chồi, giảm chồi yếu |
| Đồng bộ chồi | Áp dụng kỹ thuật thâm canh | Giảm chồi mọc muộn, tăng năng suất |
Bằng cách áp dụng các biện pháp trên, nông dân có thể tối ưu hóa số chồi, tăng năng suất lúa, ví dụ như giống lúa lai F1-GS55 của chúng tôi có năng suất trung bình 8 tấn/ha. Tuy nhiên chỉ cần chăm sóc tốt, tăng cường nhánh hữu hiệu có thể đạt tới 13 tấn/ha.
Như vậy Chồi lúa chính là yếu tố quyết định sự hình thành nhánh hữu hiệu, thành phần trực tiếp tạo ra năng suất và chất lượng lúa, là yếu tố then chốt trong canh tác, và quản lý tốt sẽ giúp giảm lãng phí dinh dưỡng, tăng thu hoạch. Để tìm hiểu những giống lúa chất lượng cao như GS55 hoặc hệ sinh thái nông nghiệp công nghệ cao của chúng tôi xin vui lòng liên hệ: 0981.85.85.99 Chúng tôi rất vui khi nhận được yêu cầu cũng như ý kiến đóng góp từ Anh/ Chị.
