Nhánh lúa là những chồi non mọc ra từ gốc cây lúa và phát triển thành thân riêng biệt. Tuy nhiên nhánh lúa chia thành 2 loại là: nhánh hữu hiệu và nhánh vô hiệu, những nhánh vô hiệu không trổ bông nhưng chúng ta lại mất chất dinh dưỡng và không gian quang hợp cho chúng nên ảnh hưởng rất lớn đến năng suất lúa sau này.
Vì vậy để cho cây lúa có năng suất cao, ngoài chọn giống lúa tốt, kỹ thuật chăm sóc tốt thì việc điều tiết lúa đẻ nhánh cũng rất quan trọng giúp giảm chi phí và nâng cao năng suất lúa sau nhau.
I. MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM NHÁNH LÚA
Đẻ nhánh là quá trình cây lúa phát triển từ các chồi non từ gốc cây lúa và dần hình thành các thân riêng biệt, nếu điều tiết tốt mỗi nhánh sẽ có một bông lúa. Quá trình đẻ nhánh diễn ra mạnh mẽ nhất ở giai đoạn sinh trưởng sinh dưỡng cây lúa.
Giai đoạn sinh trưởng sinh dưỡng của cây lúa là giai đoạn cây lúa tập trung phát triển bộ rễ, thân và lá trước khi chuyển sang giai đoạn sinh sản.
Với cây lúa có hai loại nhánh chính là nhánh hữu hiệu và nhánh vô hiệu:
- Nhánh hữu hiệu: là nhánh mạnh, phát triển đầy đủ có khả năng trổ bông và tạo hạt tạo ra năng suất cho cây lúa. Nhánh này thường đẻ sớm và ở vị trí thấp, có nhiều lá và nhận đủ dinh dưỡng.
- Nhánh vô hiệu: đây là những nhánh yếu, không có khả năng trổ bông hoặc bông nhỏ ít hạt.
Chính vì những lý do trên, để lúa cho năng suất cao một kỹ thuật rất quan trọng đó là chúng ta phải làm sao để cây lúa chỉ đẻ nhánh hữu hiệu và hạn chế tối đa những nhánh vô hiệu. Bởi những nhánh vô hiệu không chỉ cạnh tranh chất dinh dưỡng, cạnh tranh ánh sáng, không gian phát triển mà có thể làm nơi lây lan nguồn bệnh do gốc lúa um tùm rất thuận lợi cho nấm và sâu bệnh phát triển.
II. NHỮNG YẾU TỐ LÀM TĂNG SỐ LƯỢNG NHÁNH LÚA VÔ HIỆU
Giữa nhánh vô hiệu và hữu hiệu không có sự phân chia rõ ràng, thường những nhánh không đủ điều kiện để phát triển chúng sẽ trở thành những nhánh vô hiệu còn nhánh khỏe mạnh được cung cấp đủ chất dinh dưỡng và không gian sống sẽ trở thành nhánh hữu hiệu.
Như vậy một nhánh lúa trở thành vô hiệu là khi chúng không đủ thời gian cũng như nguồn lực để phát triển thành một nhánh hữu hiệu. Để có thể điều tiết nhánh lúa tốt, dưới đây chúng ta cùng tìm hiểu một số nguyên nhân tạo ra nhánh lúa vô hiệu.
- Thời điểm đẻ nhánh: nhánh lúa đẻ muộn thường không đủ thời gian phát triển vì vậy chúng trở thành nhánh vô hiệu, những nhánh đẻ sau giai đoạn đẻ nhánh chính thường là nhánh vô hiệu.
- Chất dinh dưỡng: cây lúa thiếu chất dinh dưỡng ảnh hưởng đến sự phát triển của nhánh, ngoài ra bón đạm muộn cũng gây kích thích đẻ nhánh muộn làm tăng nhánh vô hiệu.
- Mật độ: mật độ dày làm giảm không gian phát triển và khả năng quang hợp. Đặc biệt ở những nhánh đẻ muộn sẽ phát triển yếu không kịp trổ bông.
- Thời tiết: thời tiết lạnh hay thiếu ánh sáng đều ảnh hưởng đến quá trình phát triển cây lúa làm gia tăng lượng nhánh vô hiệu.
- Kỹ thuật chăm sóc: bón phân đúng thời điểm, điều tiết nước hợp lý giúp điều tiết thời điểm đẻ nhánh cũng kiểm soát dịch bệnh. Tránh để lúa đẻ nhánh quá muộn.
III. KỸ THUẬT TĂNG NHÁNH HỮU HIỆU VÀ GIẢM NHÁNH VÔ HIỆU
Từ những yếu tố ảnh hưởng đến khả năng điều tiết nhánh lúa, chúng ta sẽ có một số giải pháp như sau để tăng nhánh hữu hiệu và giảm nhánh vô hiệu từ đó góp phần nâng cao năng suất và chất lượng lúa sau này.
3.1. Mật độ cấy
Mật độ quá dày sẽ làm mất không gian phát triển của những nhánh sau này, việc những nhánh đẻ muộn không thể phát triển vô tình là gánh nặng cho cây lúa, vì vậy khi cấy lúa hoặc gieo sạ chúng ta cần lưu ý đến mật độ, mật độ gieo cây phải đều.
Hiện nay với những giống lúa lai có khả năng đẻ nhánh khỏe lượng giống thấp hơn rất nhiều so với thói quen của gieo trồng của chúng ta. Ví dụ như giống lúa lai F1-GS55 của chúng tôi có mật độ gieo trồng như:
a. Đối với lúa cấy:
- 1kg/ sào bắc bộ.
- 3kg/ 1.000 m2.
- 22-25 kg/ha
b. Với lúa gieo sạ (gieo bằng máy nông cụ hoặc máy bay nông nghiệp)
- 4kg/1.000 m2.
- 40kg/ha.
3.2. Kỹ thuật bón phân
Phân bón cung cấp chất dinh dưỡng giúp nhánh lúa phát triển khỏe mạnh đảm bảo trổ bông đúng chu kỳ phát triển của cây lúa. Riêng vấn đề đẻ nhánh ngoài việc cung cấp đủ chất dinh dưỡng chúng ta phải lưu ý một số vấn đề như sau:
- Không bón quá nhiều đạm, vì đạm sẽ kích thích lúa đẻ quá nhiều nhánh làm tăng lượng nhánh vô hiệu.
- Không bón phân quá muộn (đặc biệt làm đạm) vì chúng kích thích lúa đẻ nhánh muộn, không kịp thời gian nhánh phát triển nên trở thành nhánh vô hiệu.
Kỹ thuật: bón phân cho lúa
3.3. Kỹ thuật điều tiết nước
Khi duy trì mực nước từ 3-5cm là mực nước lý tưởng để cây lúa đẻ nhánh, còn để hạn chế đẻ nhánh chúng ta có thể để khô hoặc cho ngập nước, tuy nhiên việc để ngập hoặc khô đều có ưu và nhược điểm riêng vì vậy chúng ta cần kết hợp cả 2 phương pháp này.
Như phân tích ở trên, những nhánh lúa được để sau giai đoạn đẻ nhánh thường không đủ thời gian và cũng không có không gian phát triển nên đa phần những nhánh này phát triển thành nhánh vô hiệu.
a. Giai đoạn đẻ nhánh
Giai đoạn này chúng ta nên duy trì mực nước từ 3-5cm bởi đây là mực nước lý tưởng giúp cây lúa hấp thụ chất dinh dưỡng tốt và kích thích đẻ nhánh sớm và khỏe.
Tránh để ruộng quá khô hoặc ngập quá sâu bởi ruộng quá khô và ngập sẽ làm giảm khả năng hô hấp của rễ và làm tăng nguy cơ hình thành nhánh vô hiệu.
b. Hết giai đoạn đẻ nhánh
Khi hết giai đoạn đẻ nhánh (thường từ 20 đến 30 ngày tùy từng giống lúa) chúng sẽ tập trung điều tiết nước để cây lúa hạn chế đẻ nhánh, bởi giai đoạn này đa phần những nhánh lúa được đẻ ra đều là nhánh lúa vô hiệu vì vậy chúng ta cần hạn chế lúa đẻ nhánh giai đoạn này. Để hạn chế đẻ nhánh chúng ta có thể thực hiện một số giải pháp như:
– Kỹ thuật tưới khô xen kẽ: kỹ thuật này chúng ta điều tiết nước lúc ngập (5 đến 10cm) lúc rút khô, phương pháp này phức tạp nhưng rất hiệu quả bởi nước giúp hấp thụ chất dinh dưỡng và hạn chế đẻ nhánh nhưng để lâu rễ thiếu oxy còn khi cạn sẽ cấp oxy cho rễ lúa phát triển.
– Phơi ruộng giữa vụ: giúp lúa hạn chế đẻ nhánh vô hiệu, chăm sóc nhánh hữu hiệu đồng thời giúp cây cứng cáp chống đổ ngã, tuy nhiên nếu quá khô khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng sẽ bị giảm.
c. Giai đoạn làm đòng, trổ bông
Giai đoạn này cây lúa cần nhiều chất dinh dưỡng để nuôi bông và đậu hạt vì vậy chúng ta cần duy trì lượng nước giúp cây lúa dễ dàng hấp thụ và vận chuyển chất dinh dưỡng. Tuy nhiên để hạn chế đẻ nhánh vô hiệu chúng ta nên để ngập nước từ 5 đến 10cm. Nếu để nước nông sẽ kích thích phát triển nhánh vô hiệu.
3.4. Kiểm soát dịch bệnh
Nấm và sâu bệnh ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của cây lúa, những nhánh bị sâu bệnh sẽ chậm phát triển dẫn đến khả năng không kịp trổ bông, đậu hạt và trở thành nhánh vô hiệu. Vì vậy chúng ta phải thường xuyên thăm đồng và lựa chọn thời điểm kịp thời phòng trừ sâu bệnh.
Chi tiết: thời điểm phun thuốc trừ sâu tốt nhất
Để kiểm soát dịch bệnh tốt cũng như kịp thời phòng trừ sâu bệnh chúng ta nên sử dụng máy bay phun thuốc trừ sâu bởi khi sử dụng drone chúng sẽ mang lại một số giá trị như:
- Kịp thời: dung tích bình phun 70 lít, lưu lượng có thể đạt 40 lít/phút giúp G700 có thể phun cả trăm ha/ngày.
- Phun đều và đủ: nhờ sử dụng công nghệ định vị chính xác DTALS giúp drone phun chuẩn từng centimet, không bỏ qua vị trí nào.
- Thuốc bám chắc: công nghệ ly tâm phá nhỏ kích thước hạt phun.
- Bảo vệ sức khỏe: người phun thuốc nhàn hơn, đặc biệt có thể đứng xa cả kilomet vẫn có thể thực hiện công việc.
Để tìm hiểu những giống lúa chất lượng cao, cũng như trang thiết bị nông nghiệp công nghệ cao xin vui lòng liên hệ 0981.85.85.99. Chúng tôi rất vui nhận được phản hồi từ quý Anh/Chị.
