Nước là yếu tố thiết yếu trong quá trình sinh trưởng và phát triển của cây lúa, đóng vai trò quan trọng trong nhiều giai đoạn sinh lý và canh tác. Việc cung cấp đủ nước vào đúng thời điểm không chỉ giúp cây lúa phát triển khỏe mạnh mà còn tối ưu hóa năng suất. Dưới đây là các giai đoạn và lý do cây lúa cần nhiều nước, cùng với lợi ích của việc tiết kiệm nước trong canh tác lúa.
1. Các Giai Đoạn Cây Lúa Cần Nhiều Nước
Lúa là một loại cây ưa nước, tuy nhiên nếu luôn trong tình trạng ngập nước sẽ làm hỏng rễ và hạn chế khả năng đẻ nhánh của cây lúa. Bài viết dưới đây chúng tôi giới thiệu một số giai đoạn cây lúa cần nhiều nước để từ đó tập trung giai đoạn này giúp nâng cao hiệu quả canh tác và tiết kiệm nước.
1.1. Giai đoạn mới cấy
Giai đoạn này cây lúa cần để phục hồi rễ, đặc biệt khi rễ lúa chưa bám vào đất thì nước cũng chính là môi trường giúp cây lúa đứng thẳng góp phần quan trọng giúp cây lúa ổn định để bén rễ hồi xanh.
1.2. Giai đoạn hòa tan phân bón
Nước đóng vai trò như một dung môi giúp hòa tan các chất dinh dưỡng từ phân bón, đặc biệt là phân đạm, lân và kali, để cây lúa có thể hấp thụ qua rễ. Giai đoạn này quyết định hiệu quả sử dụng phân bón của cây lúa.
Khi phân bón được nước hòa tan chúng sẽ chuyển từ dạng rắn sang dạng ion, đây là những hạt cực nhỏ giúp cây lúa dễ dàng hấp thụ hơn. Nếu giai đoạn này phân bón không được hòa tan sẽ gây ra một số hiện tượng sau:
Phân bón bị đóng cục: chúng hút ẩm tạo thành các cục phân bón, dính chặt tạo thành khối lớn dẫn đến chúng ngày càng khó hòa tan và khó hấp thụ.
Kết tủa, oxy hóa: Đặc biệt phân lân khi gặp đất chua rất dễ bị kết tủa, ngoài ra một số phân bón dễ bị oxy hóa dẫn đến khó hấp thụ, không những vậy urê có thể bị bay hơi dẫn đến kém hiệu quả sử dụng.
1.3. Giai đoạn hạn chế đẻ nhánh vô hiệu
Trong giai đoạn đẻ nhánh (thường từ 20-40 ngày sau sạ), cây lúa cần lượng nước đủ để phát triển các nhánh khỏe mạnh. Tức là khi cây lúa đang cần đẻ nhánh chúng ta duy trì mực nước thấp không nên để ngập.
Tuy nhiên khi thấy cây lúa đã đủ số lượng nhánh ta cần kiểm soát cây lúa để chúng hạn chế số lượng nhánh bởi nhiều nhánh sẽ giảm chất lượng bông lúa và có nhiều nhánh vô hiệu, để làm việc này chúng ta cấp ngập nước cho cây lúa để hạn chế khả năng đẻ gốc ở gốc cây lúa.
1.4. Các giai đoạn cây lúa làm đòng
Đây là giai đoạn cây lúa chuyển từ giai đoạn sinh dưỡng sang sinh thực, giai đoạn này cây lúa cần nước để thuận lợi cho việc vận chuyển chất dinh dưỡng nuôi hạt, cũng như nước giúp tạo áp suất trương trong tế bào giữ cho các bộ phận của cây, đặc biệt là đòng, có cấu trúc vững chắc và phát triển đầy đủ.
1.5. Giai đoạn trổ bông và vào chắc
Nếu thiếu nước giai đoạn này cây lúa sẽ giảm năng suất nghiêm trọng, bởi nước có nhiệm vụ:
- Hỗ trợ thụ phấn: nếu cây lúa bị khô sẽ làm giảm khả năng bám dính của phấn, gió có thể thổi phấn đi dẫn đến cây lúa không thể tạo hạt.
- Ổn định nhiệt: giúp cây lúa chủ động điều hoạt nhiệt độ, tránh cây bị sốc nhiệt ảnh hưởng đến quá trình tích lũy tinh bột.
2. Lợi Ích Canh Tác Lúa Tiết Kiệm Nước
Nổi tiếng với nền văn minh lúa nước, nghĩa là cây lúa gắn liền với nguồn nước, tuy nhiên có một thực tế nếu cây lúa luôn trong tình trạng được cung cấp nhiều nước cũng tạo ra nhiều bất lợi cho cây lúa, vấn đề này liên quan đến sự phát triển các bộ phận dưới thấp cây lúa như rễ, khu vực đẻ nhánh,…, vì vậy ngoài giai đoạn cần nhiều nước thì những giai đoạn khác chúng ta có thể hạn chế nước, chỉ nên duy trì độ ẩm cho cây lúa, việc này mang lại một số lợi ích như:
- Cung cấp oxy cho rễ, hỗ trợ hô hấp: Khi mực nước được kiểm soát để đất có thời gian khô xen kẽ, rễ lúa nhận được nhiều oxy hơn từ không khí. Điều này cải thiện quá trình hô hấp của rễ, giúp cây khỏe mạnh và tăng khả năng chống chịu với điều kiện bất lợi như hạn hán hoặc ngập úng.
- Kích thích rễ bám sâu để tìm nước: Việc giảm lượng nước định kỳ khuyến khích rễ lúa phát triển sâu hơn vào lòng đất để tìm kiếm nguồn nước. Hệ rễ sâu và khỏe giúp cây lúa hấp thụ nước và dinh dưỡng tốt hơn, đồng thời tăng khả năng chịu hạn và ổn định năng suất trong điều kiện biến đổi khí hậu.
- Tăng hiệu quả sử dụng nước: Nước là tài nguyên vô giá, việc tiết kiệm nước cho cây lúa không chỉ tiết kiệm chi phí sản xuất mà còn bảo vệ nguồn tài nguyên Quốc Gia.
- Giảm phát thải khí nhà kính: Cây lúa phát triển môi trường nhiều nước, quá trình sinh học ở ruộng lúa diễn ra trong tình trạng thiếu oxy (đặc biệt quá trình phân hủy hữu cơ) dẫn đến phát thải khí metan (CH4), vì vậy ruộng khô giúp quá trình phân hủy có đủ oxy giảm lượng khí metan gây hiệu ứng nhà kính.
3. Kết Luận Vai Trò Nước Với Cây Lúa
Cây lúa cần nhiều nước trong các giai đoạn hòa tan phân bón, hạn chế đẻ nhánh vô hiệu, mạ, làm đòng và trổ bông. Tuy nhiên, việc áp dụng các kỹ thuật canh tác tiết kiệm nước không chỉ đảm bảo cung cấp đủ nước cho cây mà còn mang lại nhiều lợi ích như cải thiện hô hấp rễ, kích thích rễ phát triển sâu, tiết kiệm tài nguyên và bảo vệ môi trường. Nông dân cần áp dụng các phương pháp canh tác thông minh để vừa đảm bảo năng suất lúa vừa sử dụng nước hiệu quả trong bối cảnh nguồn nước ngày càng khan hiếm.
Để tìm hiểu những giống lúa có khả năng chống hạn cũng như chống ngập tốt như lúa lai F1 GS55, GS999 xin vui lòng liên hệ: 0981.85.85.99. Đại Thành rất vui khi nhận được yêu cầu cũng như ý kiến đóng góp từ Anh/ Chị.
