Tổng hợp các loại sâu bệnh hại lúa Hè Thu 2022 và phòng trừ hiệu quả
Trong vụ lúa Hè Thu 2022 sắp tới, được dự báo là một mùa sản xuất ít thuận lợi. Bởi khí hậu chuyển đổi thất thường, kèm theo sâu bệnh hại lúa hoành hành. Như dịch rầy nâu di trú liên tục hàng tháng do thu hoạch lúa Đông Xuân. Bà con cần theo dõi tình hình rầy nâu di trú để tránh lây nhiễm mầm bệnh đạo ôn trên lúa. Trong bài viết này tổng hợp các loại sâu bệnh hại lúa Hè Thu 2022 và cách phòng trừ hữu hiệu.
Sau khi thu hoạch lúa Đông Xuân, bà con nông dân tiến hành cày, xới chuẩn bị đất cho vụ lúa Hè Thu. Trong quá trình chuẩn bị đất, việc xử lý nguồn sâu bệnh hại lúa từ vụ trước ít được chú trọng. Do đó, mầm sâu bệnh hại có khả năng phát sinh trong mùa vụ sau làm tốn nhiều công sức diệt trừ; sử dụng nhiều thuốc hóa học để tiêu diệt chúng. Do đó, từ công đoạn đầu tiên là làm đất; bà con cần đặc biệt lưu ý để giảm phát sinh sâu bệnh hại lúa Hè Thu 2022.
1. Ốc bươu vàng
Trong vụ Hè Thu, thời tiết nắng nóng đầu vụ làm ốc lẩn trốn trong đất, nhà nông khó phát hiện và diệt trừ hiệu quả. Đây là đối tượng gây hại mạnh giai đoạn mạ non dưới 3 tuần tuổi. Ốc bươu vàng cắn ngay thân gây thiệt hại đến sự phát triển mạ non. Ốc bươu vàng ở mật độ cao có khả năng làm ruộng mất trắng. Theo nghiên cứu, 1 con ốc bươu vàng gây hại mỗi m2 sẽ làm giảm 15 đến 20% năng suất lúa; nếu mật độ tăng cao 6 đến 10 con ốc bươu vàng/ m2, ruộng sẽ mất trắng sau 1 ngày đêm.
Biện pháp phòng trừ
Biện pháp thủ công
► Cày sâu, xới đất kỹ; làm bằng phẳng tránh trũng nước trên ruộng
► Thăm đồng thường xuyên vào sáng sớm hoặc chiều mát; bắt ốc và ổ trứng liên tục sau xuống giống đến 3 tuần sau sạ
► Đánh rãnh thoát nước cách nhau 10 đến 15m trên ruộng để ốc tập trung, dễ dàng thu gom thủ công
► Đặt lưới chặn đường nước vào ruộng từ đầu vụ đến thu hoạch, ngăn ốc xâm nhập
► Cắm cọc tre, sậy ở chỗ trũng nước để thu hút ốc đẻ trứng, bà con dễ dàng theo dõi tình hình và thu gom
► Thả vịt vào ruộng ăn ốc non và trứng ốc
Biện pháp hóa học
► Sử dụng thuốc khi ốc hoạt động mật độ cao với các loại thuốc như Viniclo 700WP, Pazol 700WP, Map passion 10WG…
► Chỉ phun 1 lần theo đúng hướng dẫn sử dụng trên bao bì, hiệu quả diệt trừ ốc bươu vàng cho cả vụ
Lưu ý khi sử dụng thuốc hóa học
▷ Mực nước khi phun khoảng 3 đến 5cm, sau phun giữ nước 1 đến 2 ngày
▷ Không phun khi ruộng có bờ cao, sạ ngầm, mực nước trên 5cm làm ảnh hưởng hiệu quả diệt trừ
▷ Phun thuốc lúc chiều mát, sáng sớm để ốc chui ra ngoài, lúc ốc hoạt động nhiều
▷ Với ruộng kết hợp nuôi tôm, cá có thể thả giống sai 7 ngày phun thuốc
Chuột hại
Chuột hại lúa là một dịch hại quan trọng gây thiệt hại khá lơn. Trên ruộng, chuột hại vào bất cứ giai đoạn nào của cây lúa, nặng nhất vào giai đoạn trổ đến làm đòng. Vì trong thời điểm này, chúng ăn đòng non hay cắn ngang hạt lúa. Đồng thời, chuột còn phá hoại trong giai đoạn sau thu hoạch, bảo quản, tồn trữ lúa gạo trong kho.
Đặc điểm sinh học:
Đặc điểm gây hại của chuột khác với sâu bệnh vì chúng là loài động vật rất tinh khôn, khả năng sinh sản nhanh, di chuyển và thích ứng rộng.
– Đặc điểm gây hại:
+ Chuột gây hại không chỉ do chúng tìm thức ăn mà còn do đặc tính thường xuyên mài răng, chúng cắn phá cây trồng, làm ảnh hưởng lớn đến năng suất và phẩm chất lúa.
+ Chuột gây hại tất cả giai đoạn lúa từ giai đoạn hạt giống, mạ non, làm đòng đến thu hoạch. Phá hại mạnh nhất giai đoạn làm đòng.
– Biện pháp diệt chuột:
+ Bố trí thời vụ gieo trồng đồng loạt, tập trung để hạn chế nguồn thức ăn của chuột.
+ Dọn sạch cỏ bờ, hoặc gò đống nằm xen kẽ trong cánh đồng lúa để hạn chế nơi ẩn náu và sinh sản của chuột.
+ Thường xuyên đào hang săn bắt chuột hoặc dùng các loại bẫy.
– Làm hàng rào nilon bao xung quanh ruộng:
Dùng nilon dựng thành hàng rào cao khoảng 50 – 60cm bao kín xung quanh ruộng, ngăn không cho chuột chui vào ruộng lúa kết hợp đặt lồng hom để bắt chuột.
+ Bảo vệ nguồn thiên địch của chuột như: rắn,chó, mèo,….
+ Dùng bã thuốc để diệt chuột. Trước khi đặt bã thuốc nên dụ cho chuột quen với thức ăn trước.
+ Dùng loại thuốc có tính xông hơi cho vào hang, rồi lấp miệng hang lại để diệt chuột trong hang.
+ Đối với kho bảo quản hạt giống, thường xuyên kiểm tra để có biện pháp quản lý tốt.
+ Có thể dùng các loại thuốc diệt chuột như: Rat K 2% D, Zinphos 20%….. tuy nhiên cần thu gom kỹ bã thuốc hàng ngày để tránh gây độc cho gia súc, gia cầm và ảnh hưởng đến môi trường.
2. Bù lạch ( bọ trĩ)
Bù lạch hay bọ trĩ thường xuất hiện trên lúa Hè Thu giai đoạn 5-10 ngày sau sạ. Loại sâu bệnh hại lúa này xuất hiện nhiều trên ruộng khô, thiếu nước. Bọ trĩ gây hại làm lá úa vàng, chóp đọt bị cuốn lại, lá héo, tóp lại. Mật độ gây hại cao thời điểm mạ non đến lúa bắt đầu đẻ nhánh.
Bọ trĩ non rất nhỏ, khó phát hiện, dài độ 1 mm màu vàng nhạt; con trưởng thành có màu đen thon dài 1,5-2mm. Nhận biết bọ trĩ bằng cách vuốt tay ướt nhẹ qua ngọn lúa, quan sát thấy nhiều bọ trĩ nhỏ li ti bám vào. Đó là những khu vực mật độ cao, cần xử lý kịp thời.
Biện pháp phòng trừ
Biện pháp thủ công
► Xử lý giống lúa từ công đoạn ngâm ủ
► Vệ sinh đồng ruộng, làm sạch cỏ dại thường xuyên
► Gieo sạ mật độ vừa phải, giữ nước trên ruộng thời kỳ mạ non phát triển
► Cung cấp nước, bổ sung dinh dưỡng đầy đủ cho lúa đặc biệt là lân để rễ lúa phát triển mạnh
► Nếu mật độ bọ trĩ cao, bà con chỉ nên sử dụng thuốc sinh học để bảo vệ thiên địch; tránh bùng phát sâu bệnh hại lúa khác trong giai đoạn sau.
Biện pháp sinh học
► Khi bọ trĩ xuất hiện mật độ cao trên 2.000 con mỗi m2, dùng thuốc sinh học như Actara 25Wp, Radiant 60SC, …
► Dùng đúng theo hướng dẫn sử dụng trên bao bì, không làm hại thiên địch
3. Muỗi hành
(Orseolia oryzae)
Thời tiết vụ Hè Thu nắng nóng, mưa nhiều, độ ẩm cao phù hợp cho muỗi hành phát sinh. Loại sâu bệnh hại lúa này thường gây hại chủ yếu ở giai đoạn từ mạ non đến lúa đẻ nhánh; khoảng 35 ngày sau sạ. Ấu trùng muỗi hành xâm nhập vào gốc dảnh lúa phình to, tròn; đọt lúa phát triển thành ống, xanh nhạt, khó phát hiện. Những tép lúa bị biến thành ống sẽ không trổ bông được. Nếu loại sâu bệnh hại lúa này xuất hiện diện rộng; khả năng thiệt hại cao nếu lúa không mọc thêm chồi mới đền bù lại.
– Đặc điểm sinh học:
Muỗi hành trưởng thành to cỡ muỗi nhà, nhưng bụng có màu hồng lợt, đẻ trứng rải rác dưới mặt lá. Ấu trùng chui vào đọt non của lúa làm lá không nở ra được, cuộn tròn như cọng hành. Muỗi hành hóa nhộng trong đọt và lột xác thành muỗi chui ra phía trên đọt.
– Đặc điểm gây hại:
Muỗi hành thường tấn công cây lúa từ giai đoạn mạ đến nhảy chồi tối đa. Chồi chính bị hư sẽ kích thích cây lúa sinh chồi mới. Lúa bị gây hại sớm sẽ mọc thêm chồi mới, nhưng đôi khi chỉ là những chồi vô hiệu hay nếu có cho bông thì hạt lép nhiều.
Biện pháp phòng trừ
Biện pháp thủ công
► Chuẩn bị đất ruộng kỹ, diệt trừ mầm sâu bệnh hại lúa; xuống giống đồng loạt
► Xạ đều, hạn chế cấy dặm để tránh muỗi hành tấn công trên lúa cấy dặm
► Bón phân cân đối, bón đạm vừa phải; tăng cường bổ sung kali và lân để tăng đề kháng cho lúa
► Thay nước ruộng khi phát hiện dảnh lúa hóa ống
► Thường xuyên vệ sinh đồng ruộng, dọn cỏ dại mọc ven ruộng
Biện pháp sinh học
► Sử dụng thuốc sinh học để bảo vệ thiên địch như ong ký sinh sâu non
► Có thể dùng thuốc Basudin 10H, Furadan 3H…để rải lúa mạ
► Lưu ý không phun thuốc trừ sâu trong giai đoạn trước 40 ngày sau sạ để bảo vệ thiên địch
4. Sâu cuốn lá nhỏ
Cnaphalocrocis medinalis)
Sâu cuốn lá nhỏ là một trong những đối tượng sâu bệnh hại lúa phổ biến. Loại sâu bệnh hại lúa này hoạt động cả ngày và đêm, tốc độ phá hại rất nhanh. Ngài thường vũ hóa, đẻ trứng vào ban đêm; mỗi con cái có thể đẻ trên 50 trứng. Sâu non hoạt động rất linh hoạt; chúng nhả tơ cuốn dọc mép lá thành bao; sâu nhỏ gây hại bên trong bao lá, ăn mô lá chỉ chừa lại biểu bì trắng. Mỗi sâu non có thể phá hại từ 5 đến 9 lá.
Sâu cuốn lá gây hại mạnh nhất khi lúa đẻ nhánh và làm đòng đến trổ. Lá lúa bị gây hại giảm khả năng quang hợp, làm cây lúa phát triển kém. Với lúa đang trổ đòng làm ảnh hưởng khả năng thụ phấn, tạo hạt lép; ảnh hưởng năng suất nghiêm trọng. Hơn thế, vết thương trên lá bị sâu cắn có khả năng nhiễm khuẩn cháy bìa lá; tạo điều kiện bệnh hại khác xâm nhập và phát sinh.
– Đặc điểm sinh học:
+ Bướm màu vàng nhạt, cánh có 3 vạch nâu. Bướm có tính hướng sáng, thường vũ hoá về đêm, ban ngày ẩn náu trong lúa hoặc cỏ dại, đẻ trứng vào ban đêm, dọc theo thân lá. Mỗi con cái có thể đẻ trên 50 trứng. Vòng đời sâu cuốn lá nhỏ từ 25 – 35 ngày, gồm 4 pha:
+ Trứng: 2 – 4 ngày,
+ Sâu non (tuổi 1 – tuổi 5): 15 – 20 ngày,
+ Nhộng: 6 – 7 ngày
+ Trưởng thành: 4 – 5 ngày
– Đặc điểm gây hại:
Sâu cạp phần nhu mô lá, để lại lớp biểu bì trắng dọc theo gân lá. Sâu cuốn lá thành ống và trú ngụ bên trong. Ruộng lúa bị gây hại nặng từ giai đoạn đòng trổ về sau có thể ảnh hưởng đến năng suất do làm giảm khả năng quang hợp, tăng tỉ lệ hạt lép. Ruộng sạ dầy, rậm rạp, bón nhiều phân đạm thường bị hại nặng hơn.
Biện pháp phòng trừ
Biện pháp thủ công
► Để diệt trừ loại sâu bệnh hại lúa này, cần áp dụng nhiều biện pháp phòng trừ tổng hợp; kết hợp “3 giảm 3 tăng”
► Từ công đoạn làm đất cần cày bừa kỹ, thu gom bã thực vật, vệ sinh quanh ruộng
► Bón phân cân đối, điều chỉnh lượng đạm cung cấp cho lúa
► Tận dụng thiên địch như ong, nấm, các loài ăn thịt để tiêu diệt sâu cuốn lá nhỏ
Biện pháp sinh học
► Hạn chế phun thuốc hóa học giai đoạn lúa trước 40 ngày sau sạ để bảo vệ thiên địch
► Sử dụng thuốc sinh học nếu trong giai đoạn lúa non xuất hiện loại sâu bệnh hại lúa này ở mật độ cao
► Lúa sau sạ 40 ngày, nếu sâu cuốn lá gây hại nặng có khả năng ảnh hưởng đến năng suất; có thể sử dụng thuốc đặc trị như Dylan 2EC, Virtako 300SC, Comda gold 5WG, …
► Lưu ý khi thăm đồng thấy ngài hoạt động mạnh, dự báo khoảng 7 ngày sau sâu non nở rộ. Sâu non 1-2 tuổi tiến hành phun thuốc đặc trị dễ dàng tiêu diệt loại sâu bệnh hại lúa này.
5. Rầy Nâu
Nilaparvata lugens
Vào vụ lúa Hè Thu 2022, rầy nâu có thời gian di trú liên tục trong tháng theo từng vùng. Ấu trùng rầy nâu sinh sống ở gốc lúa, chúng hút nhựa ở gốc; với mật độ cao có thể làm héo cây lúa, gọi là hiện tượng cháy rầy. Loại sâu bệnh hại lúa này là tác nhân lây lan nhiều nguồn bệnh như đạo ôn, lúa cỏ, lùn xoắn lá. Rầy nâu hại lúa liên tục qua các thế hệ kéo dài trong suốt quá trình sinh trưởng của lúa. Đặc biệt trong vụ Hè Thu bà con cần theo dõi tình hình trên lúa để phòng trị kịp thời; ngăn chặn lây lan trên diện rộng và truyền bệnh hại lúa.
Đặc điểm sinh học
+ Trứng rầy nâu có dạng “quả chuối tiêu”, mới đẻ trong suốt, gần nở chuyển màu vàng và có hai điểm mắt đỏ. Rầy nâu đẻ trứng thành từng ổ từ 5 – 12 quả nằm sát nhau theo kiểu “úp thìa”, đầu nhỏ quay vào trong, đầu to quay ra ngoài biểu bì ngoài của bẹ lá.
+ Rầy non rất linh hoạt, mới nở có màu xám trắng, rầy tuổi 2 – 3 trở lên có màu nâu vàng, trong điều kiện mật độ cao có màu nâu sẫm.
+ Rầy trưởng thành ưa ánh sáng, bay vào đèn nhiều, nên có thể dựa vào bẫy đèn để dự báo các đợt rầy phát sinh gây hại.
+ Vòng đời phát triển từ 23 – 30 ngày, có 5 tuổi, qua 4 lần lột xác.
Đặc tính gây hại
+ Rầy nâu sống vùng gốc lúa, chích hút nhựa làm cây héo khô từng cụm hoặc lan cả ruộng, gọi là “cháy rầy”.
+ Rầy nâu truyền bệnh lúa cỏ, vàng lùn và lùn xoắn lá.
+ Rầy nâu gây hại trên các trà lúa trong năm: như lúa Đông Xuân – Hè Thu, lúa Mùa. Thường gây hại vào cuối của mỗi vụ lúa do có sự tích lũy mật số ngày càng tăng.
Biện pháp phòng trừ
Biện pháp canh tác
► Hạn chế sử dụng thuốc hóa học ở giai đoạn lúa mạ non để bảo vệ thiên địch
► Sử dụng phân bón cân đối, tránh dư thừa đạm làm lá lúa phát triển rậm rạp, tạo điều kiện rầy trú ẩn
► Gieo sạ mật độ vừa phải, hạn chế sạ quá dày, giúp rầy dễ dàng di chuyển
► Áp dụng kỹ thuật “3 giảm 3 tăng” kết hợp nguyên tắc “4 đúng” để chăm sóc lúa Hè Thu
Biện pháp hóa học
► Khi mật độ rầy cám nở rộ tập trung trên 3 con mỗi tép lúa, sử dụng thuốc đặc trị theo nguyên tắc “4 đúng”
► Các loại thuốc có thể sử dụng như Pexena 106 SC, Applaud 10BHN, Oshin 20 WP, Chess 50 WG…
► Ngoài ra, bà con có thể sử dụng thuốc sinh học là nấm xanh để trừ rầy
6. Nhện gié
Steneostarsonemus spinki)
Nhện gié là đối tượng sâu bệnh hại lúa xuất hiện tăng mạnh trong những năm gần đây. Đặc biệt trong vụ Hè Thu, nhện gié xuất hiện thường xuyên và gây hại nặng hơn các vụ khác. Loại sâu bệnh hại lúa này thường xuất hiện trên các trà lúa sạ dày, ruộng khô hạn; giai đoạn đòng trổ; khu vực xuống giống sớm né lũ; khu vực canh tác nhiều vụ trong năm có thời gian cách ly 2 vụ ngắn. Bởi nhện gié thường lưu lại từ mùa vụ trước, không được diệt trừ triệt để; đồng thời điều kiện khí hậu vụ Hè Thu khô hạn, nắng nóng thích hợp nhện gié hoạt động mạnh.
Nhện gié sống trong bẹ lá lúa, hút nhựa. Với mật độ cao, loại sâu bệnh hại này làm bẹ lá lúa xuất hiện những sọc màu tím hoặc nâu; bông lúa bị lem lép nặng, bông đơ, hạt không vào chắc. Nhện gié gây hại nặng đến năng suất lúa Hè Thu.
– Đặc điểm sinh học:
+ Nhện trưởng thành có kích thước rất nhỏ khoảng 0,2 – 1mm, trong suốt hoặc màu nâu sáng, có 8 chân. Cơ thể con đực thường ngắn hơn con cái, đôi chân sau cùng thường to hơn đôi chân sau của con cái và được sử dụng như một cái kẹp để tự vệ. Nhện cái có khả năng đẻ được 50 trứng riêng lẻ trên bẹ lá phía trên mặt nước, trứng dạng bầu dục, trắng đục, các trứng không được thụ tinh sẽ nở ra nhện đực.
+ Trứng rất nhỏ có dạng hình quả trứng, màu trắng hoặc màu trắng đục, đẻ rải rác trong bẹ lá. Vòng đời nhện gié từ 10 đến 13 ngày, trứng 1 -2 ngày, nhện non 4 – 5 ngày, nhện trưởng thành 5 – 6 ngày.
+ Nhện non cơ thể nhọn, dài, chỉ có 3 cặp chân. Nhện non ngừng hoạt động trong khoảng 1 ngày trước khi chuyển sang trưởng thành, nhện non không thể tự di chuyển được phải nhờ con đực trưởng thành mang đi.
– Đặc điểm gây hại:
Nhện gié gây hại cho lúa ở mọi giai đoạn từ khi gieo mạ đến trổ chín và trên mọi bộ phận của cây lúa như bẹ lá, gân lá, gié lúa và trong hạt lúa. Chúng gây hại cho lúa bằng cách chích hút nhựa cây để lại nhiều sọc dài màu nâu tím bên ngoài bẹ lá. Vết hại lúc đầu là các chấm màu trắng vàng, sau lan rộng tạo thành những đám trông như vết cạo gió màu nâu hoặc nâu đen.
Đến giai đoạn lúa làm đòng nhện gié đục vào bên trong và sống ở khoang mô bẹ lá và gân lá, tạo thành nhiều sọc dài màu tím chạy dọc theo bẹ lá làm cho lá có màu thâm đen. Khi lúa trổ chín, nhện gié gây hại trên nhiều bộ phận như bẹ lá, gân lá, thân, bông và trên hạt. Khi mật số cao chúng bò lên bông lúa và chích hút cuống bông, cuống gié và bông lúa trước khi trỗ. Trong thời kỳ lúa làm đòng mà bị nhện gié tấn công mạnh sẽ làm cây lúa thiếu dinh dưỡng dẫn đến lúa không trổ thoát, hạt lúa bị biến dạng méo mó, lép lửng nhiều, màu nâu đen lốm đốm hoặc thâm đen đều trên cả hạt. Các bông lúa bị hại thường mọc thẳng đứng vì phần lớn số hạt bị lép làm giảm năng suất.
Biện pháp phòng trừ
Biện pháp canh tác
► Sau thu hoạch vụ Đông Xuân, gom rơm rạ đốt đồng trước khi làm đất; chú trọng khu vực xuất hiện nhện gié
► Áp dụng biện pháp cài ải phơi đất, vệ sinh đồng rộng
► Phun thuốc diệt cỏ trước xuống giống để diệt nơi trú ẩn nhện gié và mầm cỏ
► Cách ly giữa 2 vụ ít nhất 3 tuần
► Sạ thưa, quản lý nước đầy đủ để tránh ruộng bị khô
► Bảo vệ thiên địch kiềm chế phát sinh loại sâu bệnh hại này như nhện và ong nội ký sinh
► Bón phân cân đối để cây lúa phát triển khỏe mạnh, có sức đề kháng với sâu bệnh hại lúa
Biện pháp hóa học
► Khi phát hiện nhện gié hoạt động ở giai đoạn làm đồng với mật độ cao, cần phun thuốc ngay từ thế hệ đầu tiên của nhện gié để đạt hiệu quả cao
► Sử dụng thuốc đặc trị như Nissorun, Kinalux, Kumulus, Comite, Danitol-S 50EC theo hướng dẫn sử dụng trên bao bì
► Nên điều chỉnh vòi phun mịn, đều để thuốc được phun đến bẹ lá
► Phun thuốc khi ruộng đầy nước và vào chiều mát
► Phun sau khi mưa tạnh để tránh thuốc bị rửa trôi
Sâu phao đục bẹ
– Đặc điểm sinh học:
+ Bướm: Giống như bướm sâu cuốn lá nhỏ, nhưng cánh có màu vàng rơm đến nâu đậm, trên cánh có nhiều chấm trắng viền nâu, mép cánh có viền nâu đậm. Bướm đực có nhiều đường nét sặc sỡ hơn bướm cái, giữa cánh có đốm nâu lớn,
cuối cánh có đốm trắng nhỏ. Bướm bay nhanh nhẹn hơn bướm sâu cuốn lá, bướm sâu phao, khi đậu cánh xếp lại, đầu quay xuống nước. Bướm sống 5 – 7 ngày.
+ Trứng: Sau khi vũ hóa 2 – 3 ngày, bướm chọn nơi có nước để đẻ trứng, bướm cái có thể đẻ 20 – 30 trứng mỗi lần và đẻ 2 – 3 lần (2 – 3 đêm). Trứng màu trắng, hơi tròn, được đẻ thành từng cụm hay thành 2 – 4 hàng ở mặt dưới lá gần bẹ hay ngay trên bẹ lá sát mực nước. Sau khi đẻ 5 – 7 ngày, trứng nở thành sâu non.
+ Sâu non: Sâu mới nở có màu trắng ngà, dài khoảng 4 – 5 mm, sâu lớn có màu vàng nhạt, rất dai. Sâu non thường bò lên cạp nhu mô, cắn lá làm phao, phao của sâu đục bẹ là do hai mảnh lá ghép lại, dẹp, sâu tuổi 1 dài khoảng 5 ngày. Sâu tuổi 2 vừa ăn lá, vừa đục vào bẹ từ ngang mực nước xuống gốc lúa, từ tuổi 3 trở đi sâu đục vào thân là chính còn lá lúa chỉ làm phao, đặc biệt sâu có thể chui cả thân mình xuống nước để đục vào thân. Sâu đủ sức dài khoảng 20 mm, màu trắng sáp, bóng, mập, đầu có màu xám nâu. Thời gian sâu non dài khoảng 20 – 22 ngày.
+ Nhộng: Sâu hoá nhộng ở ngay vết đục hoặc đầu ghim vào bẹ lúa ngang mực nước. Thời gian hoá nhộng đến vũ hóa khoảng 8 ngày. – Đặc điểm gây hại: Gọi là sâu phao đục bẹ vì cách thức, thời điểm sinh sống giống như sâu phao nhưng cách gây hại lại giống như sâu đục thân. Sâu thường bắt đầu gây hại khoảng 10 – 15 ngày sau sạ (NSS) đến cuối giai đoạn đẻ nhánh (40 – 50 NSS), sâu tuổi nhỏ thường cạp nhu mô, cắn đứt mép lá thành dạng răng cưa, sâu tuổi lớn cắn đứt hai mảnh lá, nhả tơ gấp lại làm phao (triệu chứng gây hại của sâu phao). Sâu có thể đục vào bẹ làm bẹ bị thối, vàng, nếu đục vào đỉnh sinh trưởng thì sẽ làm đọt bị chết (triệu chứng gây hại của sâu đục thân). Lúa bị hại sẽ kém phát triển, thấp cây, nảy chồi ít, bông ngắn, hạt nhỏ, lép nhiều
– Biện pháp phòng trừ:
+ Không nên để mực nước quá cao, chỉ khống chế khoảng 10 – 15cm nước trên ruộng.
+ Không sạ quá dày hoặc bón thừa phân đạm.
+ Khi phát hiện sâu cần rút cạn nước, phun thuốc xong vài ngày cho nước từ từ vào ruộng.
+ Dùng một trong các loại thuốc trừ sâu có hoạt chất Diazinon, Fipronil, Pyrethroid để trị.
7. Bệnh đạo ôn (cháy lá)
Pyricularia oryzae
Bệnh đạo ôn phát sinh do nấm, được truyền bệnh bởi các loại sâu bệnh hại lúa khác như rầy nâu. Bệnh đạo ôn thường xuất hiện trên ruộng thừa đạm, sạ dày. Bệnh đạo ôn lây lan rất nhanh, có thể bùng phát thành dịch gây hại nghiêm trọng đến mùa vụ.
Lá lúa bị nhiễm bệnh xuất hiện nhiều vết hình thoi nhỏ như đầu kim. Vết bệnh nhanh chóng lan rộng, hình thoi có tâm màu xám, xung quanh màu nâu đậm nhạt dần ở vòng ngoài. Bệnh phát trên cổ lá làm thối bẹ lá cờ; bệnh nhiễm trên thân làm thối đốt thân lúa; bệnh nhiễm trên gié lúa làm thối cổ bông, lem lép hạt. Khu vực lúa nhiễm nặng có thể cháy trụi lá, làm mất khả năng quang hợp, trao đổi chất; làm thối bộ rễ, chết lúa.
Đặc điểm sinh học:
Do nấm Pyricularia oryzae. Bào tử nấm được sản sinh ra với khối lượng lớn vào ban đêm. Trong điều kiện ẩm độ cao trên 90% hoặc có giọt nước, giọt sương, bào tử nảy mầm xâm nhiễm trực tiếp vào mô thực vật, phát tán, lây lan bệnh rất nhanh. Thời gian ủ bệnh từ 4 – 5 ngày. Nhiệt độ thích hợp cho bào tử nảy nấm xâm nhiễm là 24 – 28oC. Ngoài lúa, nấm đạo ôn còn ký sinh trên cỏ đuôi phụng, lồng vực, cỏ gừng, cỏ gà, cỏ mật và nhiều loài cây khác.
– Đặc điểm gây hại:
Bệnh thường tấn công trên lá, vết bệnh có dạng hình mắt én, tâm màu nhạt, nhiều vết bệnh liên kết với nhau làm cháy khô lá. Ở trên cổ bông có vết màu nâu sậm hoặc đen lõm vào. Vết bệnh có thể tấn công vào mọi giai đoạn sinh trưởng và
các bộ phận của cây lúa trên cổ bông, trên nhánh gié hoặc trên cổ đọt thân, nếu bệnh nặng sẽ làm khô cổ bông, bông lúa bị gẫy (còn gọi là bệnh thối cổ gié). Bệnh phát triển mạnh trong vụ Đông Xuân, khi trời âm u có nhiều sương mù.
Biện pháp phòng trừ
Biện pháp canh tác
► Luân canh lúa với cây trồng cạn để diệt trừ bào tử nấm bệnh
► Vệ sinh đồng ruộng sau thu hoạch lúa Đông Xuân, dọn sạch tàn dư trên ruộng đồng
► Chọn giống lúa kháng sâu bệnh hại lúa như GS55, GS9 có thể kháng nhiễm đạo ôn
► Gieo sạ mật độ vừa phải, bón phân cân đối; chú ý ngưng đạm nếu phát hiện bệnh đạo ôn trên lúa
► Không để ruộng khô nước, dọn cỏ ven bờ ruộng thường xuyên
► Giữ nước trong ruộng khi lúa bị bệnh
Biện pháp hóa học
► Bà con cần phun thuốc phòng trừ trước hoạch phun khi bệnh vừa chớm xuất hiện
► Sử dụng Taiyou 20SC phun 2 lần để tăng hiệu lực thuốc; lần phun thứ hai cách 7 đến 10 ngày
► Có thể kết hợp thước trị cháy lá cùng thuốc trị rầy nâu, sâu cuốn lá để đạt hiệu quả phòng trừ
8. Bệnh đốm vằn, khô vằn
Rhizoctonia solani)
Bệnh khô vằn thường phát sinh mạnh trong điều kiện nhiệt độ cao, nắng nóng, độ ẩm cao. Vụ Hè Thu là vụ mùa có khí hậu tương thích mà bệnh khô văn có khả năng xuất hiện gây hại. Bệnh thường phát sinh ở gốc lúa, gây hại chủ yếu ở bẹ, phiến lá và cổ bông. Vết bệnh khô vằn hình bầu dục màu lục tối hoặc xám nhạt, lan rộng nhanh chóng thành vết vằn. Bệnh phát nặng có thể làm bẹ lá chết lụi, không thể phục hồi. Trên vết bệnh xuất hiện hạch nấm màu nâu, có thể rơi ra khỏi vết bệnh, nổi trên mặt nước lây lan đến gốc lúa khác.
– Đặc điểm sinh học:
Bệnh đốm vằn do nấm sống trong đất: Rhizoctonia solani, ngoài lúa nấm còn gây hại trên rau cải, đậu, bắp, bầu bí, dưa, cà rốt, ớt… mầm bệnh lây lan qua nước tưới, đất mang mầm bệnh và tàn dư thực vật của cây trồng bị bệnh vụ
trước. Trên lúa, nếu dùng giống ngắn ngày, năng suất cao, ruộng sạ, cấy dầy, thiếu ánh sáng, bón thừa đạm, bón đạm muộn, độ ẩm trên ruộng quá cao, ruộng vụ trước trồng bị bệnh đốm vằn, không dọn sạch rơm rạ, lúa chét, cỏ dại… bệnh đốm vằn dễ xảy ra trong vụ tiếp theo. Khác với bệnh cháy lá, có thể xảy ra ở tất cả các giai đoạn sinh trưởng và gây hại trên các tất cả các bộ phận của lúa, mặt khác vết bệnh dễ thấy nhờ đó dễ phòng trị kịp thời.
Bệnh đốm vằn, trái lại, thường xảy ra vào giai đoạn lúa đẻ nhánh tối đa – làm đòng, trổ (khoảng 35 – 70 ngày sau sạ),
bệnh âm thầm tiến triển nơi bẹ lá tiếp giáp mực nước, do đó nếu không phát hiện bệnh sớm để đến khi bệnh phát triển lên lá đòng (trổ nóc) mới phòng trị thì đã quá muộn.
– Đặc điểm gây hại:
Triệu chứng bệnh đốm vằn dễ nhận diện, lúc đầu bệnh xuất hiện ở bẹ lá giáp mực nước, vết bệnh có dạng đốm loang lổ như da beo, màu xanh xám, viền nâu, sũng nước, dần dần đốm bệnh ăn sâu vào bẹ lá làm bẹ lá vàng, khô chết dần, đồng thời bệnh còn ăn lan lên trên, một khi bệnh lan lên tới lá đòng (trổ nóc) thì năng suất có thể giảm tới 50%, hạt không đẹp, lúa bị lép, lửng,
khi xay dễ bể. Nếu quan sát kỹ trên vết bệnh già, ta sẽ thấy có những hạch nấm nhỏ màu nâu xám, cứng. Đây chính là những hạch khuẩn, các hạch khuẩn này sau đó sẽ rụng, rơi xuống nước lây lan qua bụi lúa bên cạnh hoặc nằm dưới đất, trong rơm rạ chờ vụ sau sẽ tiếp tục gây hại. Bệnh đốm vằn thường xảy ra thành từng chòm trên ruộng nhất là nhưng nơi lúa mọc quá dầy, quá tốt (ở giữa ruộng hay gần cống bộng dẫn nước), do đó khi thăm đồng, bà con cần lưu ý các nơi này trước tiên.
Bệnh nặng làm lúa cháy khô thành từng chòm sao lan rộng ra. Lúc lúa trổ bông bệnh sẽ làm bông lúa không trổ thoát được, hạt lúa bị lem, lép đen. Bệnh thường xuất hiện rõ khi lúa ở giai đoạn làm đòng – trỗ. Tỷ lệ bệnh càng tăng khi lúa càng già tuổi hơn.
Biện pháp phòng trừ
Biện pháp canh tác
► Cày sâu, phơi khô đất để loại trừ hạch nấm trong đất
► Gieo sạ đúng thời vụ, mật độ vừa phải
► Quản lý phân bón cân đối, bón kali có tác dụng tăng cường đề kháng cho lúa và giảm mức độ nhiễm bệnh
► Áp dụng kỹ thuật tưới phù hợp, không để nước trong ruộng quá cao làm bệnh hại lúa dễ lan mạnh
Biện pháp hóa học
► Sử dụng thuốc ức chế phát bệnh khô vằn như Validacin 3SL, Vida 3SC, Daconil 75WP…
► Phun theo hướng dẫn sử dụng trên bao bì thuốc
► Phun thuốc khi bệnh mới phát sinh ở bẹ lá già
► Điều chỉnh lượng thuốc phun và giọt phun phải tiếp xúc tầng lá dưới của lúa và gốc lúa
9. Ngộ độc phèn, ngộ độc hữu cơ
Ngộ độc phèn, ngộ độc hữu cơ là một trong những loại bệnh hại lúa thường gặp. Lúa bị ngộ độc phèn xuất hiện tình trạng rễ bị nhuộm đỏ, bộ rễ kém phát triển; lá màu canh đậm chuyển sang màu tím, xuất hiện đốm nâu đỏ, cháy chóp lá; cây đẻ nhánh kém. Lúa bị ngộ độc hữu cơ xuất hiện tình trạng rễ đen, mùi thối; trên lá có triệu chứng như ngộ độc phèn. Cây lúa bị nhiễm nặng lá bị thối rục, cây chết.
Biện pháp phòng trừ
► Đào rãnh thoát phèn, rửa độc hữu cơ khi cần thiết
► Bón vôi và lân trong giai đoạn làm đất để điều hòa đất, phân giải các chất tồn đọng từ đầu vụ
► Tháo nước giữa mùa vụ để đất thông thoáng khoảng 10 ngày, giải phóng chất độc trong đất và giúp kích thích rễ ăn sâu vào đất
► Ngừng bón phân khi xuất hiện ngộ độc hữu cơ, đưa nước vào ruộng kết hợp làm cỏ sục bùn; sau 5 đến 7 giờ tháo nước để ruộng khô 2 đến 3 ngày; đưa nước vào giúp rửa bớt độc tố.
Lưu ý: Sau khi kiểm tra thấy lúa ra rễ mới, lá mới, ruộng lúa xanh mướt cần sử dụng thêm chất kích thích ra rễ. Giúp thúc đẩy phục hồi sau ngộ độc và phát triển bộ rễ khỏe mạnh. Khi lúc hồi phục, sinh trưởng bình thường mới tiến hành bón thúc và chăm sóc theo quy trình bình thường.
Phun thuốc bằng máy bay nông nghiệp Globalcheck để tăng hiệu quả diệt trừ sâu bệnh hại lúa
Máy bay nông nghiệp Globalcheck là biện pháp được nhiều nhà nông lựa chọn để phun thuốc cho lúa.Những loại sâu bệnh hại lúa thường ẩn náu trong bẹ lá, lá lúa, nơi khuất tầm nhìn. Vì vậy, khi phun xịt thuốc bà con cần phun kỹ để thuốc bám dính trên lá, hạt thuốc phun đến những nơi ẩn náu của sâu bệnh hại mới diệt triệt để chúng. Nếu trong 1 lần phun không thể tiêu diệt hết sâu bệnh hại lúa, có khả năng bùng phát mạnh mẽ hơn và khó phòng trừ bởi chúng đã kháng thuốc. Do đó, với máy bay xịt thuốc Globalcheck, bà con nông dân không cần lo ngại không diệt hết sâu bệnh hại lúa.
Máy bay nông nghiệp Globalcheck ứng dụng công nghệ phun ly tâm hiện đại. Tạo độ rộng phun lớn từ 5 đến 10m, giúp thuốc được phun đều trên ruộng, lan rộng và chạm đến cả nơi trú ẩn của sâu bệnh hại lúa. Hạt thuốc được phun siêu mịn giúp lá lúa hấp thụ nhanh, bám dính chặt trên lá, chống rửa trôi cả khi gặp mưa sau phun thuốc. Hiệu suất làm việc nhanh gấp 20 lần so với phun thủ công. Giúp hiệu quả phòng tránh được nâng cao và nhà nông có thể xử lý kịp thời khi sâu bệnh hại lúa phát sinh trên diện tích rộng.
Máy bay xịt thuốc Globalcheck đã được ứng dụng hiệu quả trong vụ Đông Xuân 2021-2022 để phòng trừ sâu bệnh hại lúa. Và trong vụ Hè Thu 2022, máy bay xịt thuốc vẫn đồng hành cùng bà con nông dân để phòng tránh sâu bệnh hại lúa, bảo vệ mùa màng bội thu.
“Điểm mặt” các loại sâu hại lúa mùa vụ Đông Xuân 2021 – 2022
- Sâu hại lúa và các động vật gây hại là những thành phần làm suy giảm năng suất mùa vụ. Hiện nay, bà con nông dân đang tiến hành xuống giống cũng như bắt đầu giai đoạn chăm sóc lúa sau sạ cấy. Giai đoạn lúa non đẻ nhánh là thời gian các sinh vật gây hại bắt đầu hoạt động; nếu nhà nông không có biện pháp ngăn chặn kịp thời có thể dẫn đến dịch hại trên diện rộng. Trong bài viết này, chung tôi sẽ thông tin đến bà con các dự báo về tình hình sâu hại lúa trong vụ Đông Xuân 2021 – 2022.
Dự báo sâu bệnh lúa Đông Xuân 2021 – 2022 được dựa trên cơ cấu mùa vụ, lịch thời vụ, biến đổi thời tiết. Đồng thời kết hợp với tình hình gây hại phát sinh trên lúa Đông Xuân trong những năm gần đây để dự đoán chính xác hơn. Từ đó, các đối tượng gây hại chính phát sinh trên lúa Đông Xuân 2021 – 2022 như sau:
Các sâu hại lúa và động vật gây hại trên lúa
1. Ốc bươu vàng
Trong các mùa vụ gần đây, ốc bươu vàng thường xuyên xuất hiện và ảnh hưởng ở đầu vụ. Vào giai đoạn lúa mới được gieo sạ, ốc bươu vàng hoạt động mạnh trên những chân ruộng trũng nước. Do đó, bà con nông dân cần theo dõi và lượm nhặt ốc bươu vàng để giảm thiểu ốc phá hoại lúa mới sạ.
2. Chuột
Chuột là đối tượng gây hại trong các giai đoạn sinh trưởng của lúa. Khi mới gieo sạ, chuột tập trung phá hại mạnh. Ngoài ra, giai đoạn lúa đẻ nhánh – làm đòng cũng gặp nguy hại với đối tượng này. Đặc biệt nếu chuột gây hại trong giai đoạn trổ đòng sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất cả vụ mùa.
3. Bọ trĩ
Dự đoán khả năng bọ trĩ phát sinh gây hại trên lúa mạnh vào giai đoạn mạ non đẻ nhánh. Ở những mùa vụ trước, bọ trĩ thường gây hại trên lúa xuống giống muộn. Dự báo bọ trĩ hoạt động trong những giai đoạn chính sau:
▶ Lần 1: đối với lúa sạ sớm trong giai đoạn mạ non – đẻ nhánh từ ngày 05/01 đến ngày 30/01/2022.
▶ Lần 2: chủ yếu trên lúa gieo sạ muộn trong giai đoạn mạ non – đẻ nhánh từ ngày 05/02 đến ngày 25/02/2022.
4. Sâu keo
Trong giai đoạn lúa đẻ nhánh – đứng cái, sâu keo thường phát sinh gây hại mạnh trên cây lúa. Dự kiến trong vụ mùa năm nay, sâu keo xuất hiện trong những giai đoạn sau:
▶ Lần 1: gây hại trên lúa sạ sớm trong giai đoạn đẻ nhánh từ ngày 10/01 đến ngày 10/02/2022.
▶ Lần 2: gây hại trên lúa xuống giống muộn trong giai đoạn đẻ nhánh từ ngày 15/02 đến ngày 15/03/2022.
5. Sâu phao
Dự đoán trong mùa vụ Đông Xuân 2021 – 2022 sâu phao phát sinh trong hai giai đoạn chính sau:
▶ Lần 1: sâu non gây hại trên lúa sạ sớm và chính vụ từ ngày 10/01 đến ngày 10/02/2022.
▶ Lần 2: sâu non gây hại trên lúa chính vụ trà muộn từ ngày 10/02 đến ngày 10/03/2022.
6. Sâu cuốn lá
Vụ Đông Xuân những năm trước, sâu cuốn lá gây hại mạnh giai đoạn lúa đẻ nhánh, đứng cái – đòng trổ. Điều cần chú ý nhất là làm ảnh hưởng năng suất mùa vụ do sâu non gây phá lá đòng. Dự kiến sâu cuốn lá xuất hiện trong các khoảng thời gian sau:
▶ Lần 1: sâu gây hại rải rác trong giai đoạn lúa đẻ nhánh từ ngày 15/01 đến ngày 10/02/2022.
▶ Lần 2: sâu non gây hại nặng, mật độ xuất hiện cao và cục bộ có thể gây trắng lá trong giai đoạn làm đòng từ ngày 15/02 đến ngày 10/03/2022.
▶ Lần 3: sâu cuốn lá gây hại rải rác trên lúa Đông Xuân gieo sạ muộn từ ngày 15/03 đến ngày 10/04/2022.
>>Xem thêm:
- Phương pháp trừ sâu cuốn lá trên lúa triệt để trong vụ Đông Xuân
- Biện pháp phòng trừ sâu cuốn lá trong vụ Đông Xuân
- Tổng hợp các loại sâu bệnh hại lúa Hè Thu
- Dinh dưỡng cho cây lúa và cách tính lượng phân hữu cơ cần bón hiệu quả
7. Sâu đục thân
Sâu đục thân gây hại mạnh trong giai đoạn lúa đẻ nhánh, làm đòng – trổ làm héo dảnh lúa hay bông bạc. Các đợt phát sinh được dự kiến xuất hiện như sau:
▶ Lần 1: Sâu non gây hại trên lúa trà sớm từ ngày 25/01 đến ngày 25/02/2022.
▶ Lần 2: sâu gây hại chủ yếu trên lúa trà muộn gây bông bạc từ ngày 05/03 đến ngày 05/04/2022.
8. Rầy nâu
Khi thời tiết đang ấm dần là thời kỳ thuận lợi cho rầy nâu phát sinh gây hại lúa đứng cái – đòng trổ. Rầy nâu xuất hiện đồng thời làm vật thể trung gian truyền bệnh vàng lùn-lùn xoắn lá cho lúa; rầy lưng trắng truyền bệnh lùn sọc đen. Do đó, nhà nông cần có biện pháp phóng chống kịp thời tránh dịch bệnh lan rộng. Các đợt rầy xuất hiện được dự báo như sau:
▶ Lần 1: rầy nâu có thể phát sinh từ ngày 20/01 đến ngày 20/02/2022; gây hại rải rác trên lúa sạ sớm giai đoạn đẻ nhánh – đứng cái.
▶ Lần 2: từ ngày 20/02 đến ngày 20/03/2022. Rầy nâu gây hại lan rộng vào giai đoạn đứng cái – làm đòng đối với lúa muộn; giai đoạn làm đòng – trổ đối với lúa sạ sớm; có khả năng gây hại cục bộ với mật độ cao và ảnh hưởng nặng nề.
▶ Lần 3: từ ngày 20/03 đến ngày 20/04/2022. Rầy gây hại trên lúa trà chính vụ và lúa trà muộn giai đoạn trổ đòng – lúa chín.
9. Bọ xít dài
Bọ xít dài thường tập trung gây hại lúa giai đoạn trổ – chín sữa làm cho hạt lửng hoặc lép, đặc biệt tập trung gây hại mạnh trên các giống lúa thơm, lúa bố trí thời vụ sớm, trổ không tập trung.
Qua các dự báo, bà con nông dân có thể theo dõi và kiểm soát được sâu bệnh phát sinh trên đồng ruộng. Việc gây hại và nhiễm bệnh trên lúa làm ảnh hưởng rất lớn đến năng suất vụ mùa. Đặc biệt vào các mùa vụ Đông Xuân nói chung và vụ Đông Xuân 2021 – 2022 nói riêng, thời tiết biến đổi từ đầu vụ đến cuối vụ khá thuận lợi cho nhiều đối tượng gây hại lan rộng. Khuyến khích bà con thăm đồng thường xuyên để phát hiện nguồn sâu bệnh kịp thời.
Ngoài ra, bà con còn có thể sử dụng Trạm giám sát nông nghiệp DTSmartAG thông minh để thông báo sâu bệnh tức thời. Việc ứng dụng các kỹ thuật công nghệ số vào sản xuất đang là xu thế chuyển đổi để phát triển ngành sản xuất tại Việt Nam. Do đó, bà con có thể tham khảo và ứng dụng trên chính đồng ruộng nhà mình. Đồng thời giảm thiểu mức độ tổn thất bởi sâu bệnh lúa trong vụ Đông Xuân 2021 – 2022.
7 loại bệnh hại lúa thường phát sinh trong mùa vụ Đông Xuân 2021 – 2022
Trong những tháng cuối năm 2021, bà con nông dân đã bắt đầu xuống giống cho mùa vụ mới. Hiện tại, các ruộng sạ lúa chính vụ và trà sớm đang vào giai đoạn phát triển lá mạ non và đẻ nhánh. Với các ruộng trà lúa muộn đã kết thúc xuống giống và gieo cấy. Các giai đoạn sinh trưởng tiếp theo, lúa non mới phát triển dễ bị ảnh hưởng bởi sâu bệnh hoành hành. Không chỉ chịu thiệt hại từ động vật mà lúa còn bị ảnh hưởng từ các loại bệnh hại lúa như đạo ôn, bệnh khô vằn, lem lép hạt,… Trong bài viết này, chúng tôi sẽ chia sẻ với bà con các loại bệnh hại lúa và tình hình phát sinh bệnh hại trong mùa vụ Đông Xuân 2021 – 2022.
Các dự báo về tình hình bệnh hại lúa Đông Xuân 2021 – 2022 được dựa trên tình hình gây hại phát sinh trên những năm gần đây. Đồng thời kết hợp với lịch thời vụ gieo sạ, cơ cấu canh tác mùa vụ và các chuyển biến thời tiết để đưa ra các đợt phát sinh chính xác.
Qua đó, bà con nông dân có thể căn cứ vào các dự báo và diễn biến trên đồng ruộng nhà mình để có biện pháp xử lý kịp thời; ngăn chặn dịch bệnh lan rộng và các tổn thất không mong muốn. Và các loại bệnh hại trên cây lúa được dự báo như sau:
Các bệnh hại trên cây lúa
1. Bệnh đạo ôn
Bệnh đạo ôn thường gây hại mạnh trong vụ Đông Xuân hầu hết các giai đoạn sinh trưởng của lúa. Đặc biệt trong giai đoạn lúa đứng cái – đòng – trổ – chính, bệnh phát sinh làm bông bạc. Điều này làm ảnh hưởng đến sản lượng thu hoạch. Vì vậy bà con nên theo dõi để kịp thời phát hiện bệnh và có biện pháp phòng trừ hiệu quả. Dự kiến bệnh gây hại xuất hiện trong thời gian sau:
▶ Lần 1: từ ngày 20/01 đến ngày 20/02/2022. Bệnh đạo ôn xuất hiện gây hại trên lá giai đoạn lúa đẻ nhánh.
▶ Lần 2: từ ngày 20/02 đến ngày 20/03/2022. Bệnh gây hại trong giai đoạn đứng cái – làm đòng.
▶ Lần 3: từ ngày 20/03 đến ngày 20/04/2022. Bệnh gây hại cổ bông trong giai đoạn đòng – trổ – chín.
2. Bệnh khô vằn trên lúa
Bệnh xuất hiện hầu hết các giống lúa, phát sinh vào cuối vụ. Khi thời tiết ấm lên là điều kiện thuận lợi để bệnh phát triển mạnh. Bà con nông dân cần lưu ý những giai đoạn bệnh xuất hiện như sau:
▶ Lần 1: từ ngày 10/02 đến ngày 10/03/2022. Bệnh gây hại trong giai đoạn đẻ nhánh – đứng cái – làm đòng.
▶ Lần 2: từ ngày 10/03 đến ngày 15/04/2022. Bệnh gây hại trên diện rộng giai đoạn đòng – trổ – chín.
3. Bệnh lem lép hạt trên cây lúa
Bệnh xuất hiện trong giai đoạn trổ bông đến chín sữa. Đặc biệt trong thời tiết mưa nhiều, nhiệt độ xuống thấp. Ngoài ra, ruộng bị bệnh đốm nâu không được chăm sóc kỹ sẽ tạo điều kiện phát sinh cho bệnh lem lép hạt. Hầu ehets các giống đều bị ảnh hưởng bởi bệnh lem lép hạt với từng mức độ khác nhau.
>> Xem thêm:
- Giai đoạn sinh trưởng & tình hình sâu bệnh hại lúa phát sinh tháng 8/2022
- Top 3 các giống lúa cho năng suất cao, chống sâu bệnh cực tốt 2023
- 4 thời điểm bón phân hợp lý cho lúa 2022 đạt mùa vàng trĩu hạt
4. Ngộ độc hữu cơ
Lúa bị ngộ độc hữu cơ xuất hiện trong trường hợp đất ruộng chứa nhiều tàn dư thực vật; chất hữu cơ không được phân hủy; chất thải chưa qua xử lý. Do đó, giai đoạn làm đất chuẩn bị gieo hạt rất quan trọng để tránh lúa ngộ độc hữu cơ.
5. Bệnh đốm nâu – nghẹt rễ
Bệnh xuất hiện trong giai đoạn đẻ nhánh và gây hại nặng ở cuối vụ. Bệnh thường xuất hiện trong trường hợp ruộng nhiều cỏ dại, vùi nhiều gốc rạ; ruộng không được bón lót đầy đủ; ruộng không bón vôi, lân; ruộng nhiễm chua, nhiễm phèn. Vì vậy, bà con nên thăm đồng thường xuyên và theo dõi chỉ số của đất để kịp thời xử lý.
6. Bệnh vàng lùn, lùn xoắn lá, lùn sọc đen
Các bệnh này là những bệnh nguy hiểm bởi sinh vật trung gian truyền bệnh lên lúa. Ở hầu hết các giai đoạn phát triển của lúa đều có thể bị nhiễm bệnh. Vì thế, từ đầu vụ nhà nông cần theo dõi tình hình xuất hiện của rầy cũng như diễn biến phát sịnh bệnh trên ruộng, để phát hiện kịp thời tránh lây lan bệnh trên diện rộng.
7. Bệnh thối thân
Bệnh thối thân do vi khuẩn gây ra vào giai đoạn lúa đẻ nhánh. Ngoài ra, khi đồng xuất hiện nhiều sương mù, độ ẩm tăng cao, thời tiết ẩm ướt là điều kiện thuận lợi cho bệnh thối thân phát sinh trên lúa. Lưu ý bệnh lây lan rất nhanh. Trong trường hợp lan nhanh, bệnh gây hại nặng có thể làm lúa chết rụi trên diện rộng. Do đó, bà con nên tiến hành phòng trừ và diệt triệt để nguồn gốc phát bệnh trên đồng; tránh việc bệnh bùng phát lại ảnh hưởng đến năng suất lúa mùa vụ năm nay.
Qua các dự báo, bà con nông dân dễ dàng kiểm soát và theo dõi bệnh hại lúa phát sinh. Bà con nên lưu ý và thăm đồng thường xuyên, tránh việc bệnh hại lúa lan rộng khó kiểm soát làm ảnh hưởng sản lượng thu hoạch cả vụ. Vì bệnh hại lúa phần lớn xuất phát từ vi khuẩn và các dinh dưỡng tồn dư không hợp lý; việc này cần sự quan sát tỉ mỉ và theo dõi sát sao để xử lý kịp thời khi bệnh phát sinh trên khu vực nhỏ.
Đồng thời, bà con cần có biện pháp điều trị bệnh lúa phù hợp và hiệu quả. Phương pháp phun xịt đúng thuốc và đúng bệnh giúp lúa mau hồi sức và sinh trưởng ổn định. Vì vậy, bà con có thể sử dụng Máy bay xịt thuốc P-Globalcheck để đạt hiệu suất diệt trừ bệnh hại lúa hiệu quả. Với đặc tính phun hạt thuốc cực nhỏ và đồng đều giúp giữ chặt thuốc trên lá lúa; giúp lúa hấp thu tốt và diệt trừ bệnh hại triệt để. Qua đó, bà con có thể tham khảo và vận dụng trên chính đồng ruộng nhà mình; giảm thiểu tổn thất bởi bệnh hại trên cây lúa trong vụ Đông Xuân 2021 – 2022.
⋙ Xem thêm các bài viết liên quan
“Điểm mặt” các loại sâu hại lúa mùa vụ Đông Xuân 2021 – 2022
4 nguyên tắc “bất bại” trong việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật
Điểm tên và cách phòng trừ hiệu quả bệnh hại thường xuất hiện trên cây lúa
Điểm tên và cách phòng trừ hiệu quả những bệnh hại xuất hiện trên cây lúa
Bệnh hại thường xuất hiện trên cây lúa có những biểu hiện thế nào? Cách phòng trừ như thế nào mang lại hiệu quả?
Việt Nam là đất nước có nền văn minh lúa nước từ bao đời nay. Nghề trồng lúa gắn liền với đời sống người dân ta. Vì thế diện tích trồng lúa chiếm phần lớn, được xướng tên là một trong những thị trường có lượng gạo xuất khẩu đứng tốp đầu trên Thế Giới.
Tuy nhiên, khí hậu nóng ẩm của Việt Nam là một điều kiện thuận lợi để một số loài bệnh hại trên cây lúa phát triển mạnh. Trong trồng lúa, người dân khó có thể tránh khỏi sâu, bệnh hại thường xuất hiện trên cây lúa. Đặc biệt, khi cây lúa ở giai đoạn phát triển, thuận lợi cho sâu bệnh bắt đầu tấn công gây hại quyết liệt. Tốc độ lây lan của các loại bệnh nhanh đến khó lường. Do đó, việc nắm rõ các dấu hiệu trong chăm sóc cây lúa hết sức quan trọng.
Bài viết sau đây điểm tên, dấu hiệu một số loại bệnh thường xuất hiện trên cây lúa và cách phòng ngừa bệnh này nhé.
Bệnh đạo ôn hại lúa
Bệnh đạo ôn là bệnh nguy hiểm, gây hại ở tất cả các giai đoạn sinh trưởng. Chúng tồn tại trên các bộ phận của cây như lá, cổ lá, cổ bông, cổ gié, hạt. Bệnh thường xảy ra trong giai đoạn lúa đẻ nhánh, làm đòng, chín sáp, chín sữa, đỏ đuôi… thậm chí cả trước khi lúa chín.
Bệnh thường phát triển mạnh khi: trời nhiều mây, ánh sáng trong ngày yếu, có mưa. Ngoài ra khi có sương đêm, ẩm độ không khí trên cao, nhiệt độ từ 20 – 30 độ. Ban đầu trên lá chỉ là những vết chấm nhỏ, màu xanh xám. Sau đó lớn lên có dạng hình thoi đặc trưng, viền nâu, tâm màu xám trắng. Khi bệnh nặng, các vết bệnh liên kết lại làm lá bị cháy khô.
Ngoài ra, biện pháp canh tác không phù hợp như gieo cấy quá dày hoặc bón thừa đạm. Khiến cây lúa yếu ớt, tạo ra tiểu khí hậu thuận lợi cho lúa bị bệnh.
Sâu đục thân bướm 2 chấm
Sâu đục thân bướm hai chấm là loài bệnh hại thường xuất hiện trên cây lúa. Chúng ký sinh trên thân lúa, gây phá hoại mùa màng. Sâu đục thân lúa thường phá hại mạnh nhất ở giai đoạn lúa đẻ nhánh. Chúng gây hại cục bộ làm giảm năng suất lúa trổ. Lúa từ thời kỳ mạ đến lúc trổ bông đều có thể bị sâu đục thân hại dẫn đến chết khô và đứt gốc khi nhổ mạ.
– Thời kỳ mạ: Sâu tấn công bẹ lá và phần nõn giữa hậu quả là dảnh lúa bị héo
– Thời kỳ đẻ nhánh: Phần dưới của thân bị sâu đục, cắt đứt tổ chức bên trong phá hại chức năng dẫn nhựa làm cho lá non trước tiên bị cuốn dọc. Lá có màu xanh tái sẫm sau dần chuyển sang màu vàng và héo khô.
– Thời kỳ sắp trỗ hoặc mới trỗ: Lá bao của đòng bị đục và chui vào; sau đó sâu đục ăn điểm sinh trưởng; ngắt đi nguồn dinh dưỡng làm bông bị lép trắng.
Trong điều kiện thời tiết nông vụ nóng, ẩm thất thường, bệnh sâu đục thân bướm 2 chấm phát triển rất mạnh. Các tỉnh phía Bắc những năm mùa đông rét đậm kéo dài; vụ mùa khô hạn thường phát sinh bệnh nặng. Bệnh này chúng làm cho thân cây chậm phát triển hơn bình thường rất nhiều.
Bệnh vàng lá
Bệnh vàng lá còn được gọi là bệnh vàng lá chín sớm, bệnh thường xuất hiện ở những giống lúa ngắn ngày và cây vụ đông.
Bệnh xuất hiện giai đoạn cuối vụ, xuất hiện vào 7 – 10 ngày trước khi trổ cho đến khi thu hoạch. Ban đầu lúa xuất hiện các đốm hình bán nguyệt có màu màu vàng cam trên lá. Sau đó dần dần sẽ xuất hiện nhiều vết bệnh hơn.
Triệu chứng biểu hiện giống bệnh vàng lùn, cây lúa bị vàng và lùn. Khi gặp trường hợp này, chúng ta chỉ cần nhổ khóm lúa lên, rửa sạch rễ và kiểm tra. Nếu thấy rễ đen (ngộ độc hữu cơ); đỏ vàng (ngộ độc phèn) kèm theo rễ bị thối; ít hoặc không có rễ trắng (rễ mới). Cây không hút đủ nước và dinh dưỡng gây nên hiện tượng vàng và lùn xuống.
Khi lúa bị bệnh vàng lá, nhìn xa rất giống lúa chín nhưng thực chất không phải, bệnh vàng lá khiến cây lúa bị suy dinh dưỡng, năng xuất thu về không cao.
Bệnh lùn xoắn lá
Bệnh lùn xoắn lá được phát hiện đầu tiên ở các tỉnh phía Nam. Về sau, bệnh có tốc độ sinh trưởng và lây lan một cách chóng mặt. Chúng xuất hiện bất cứ chỗ nào trồng lúa.
Bệnh lùn xoắn lá làm giảm năng suất nghiêm trọng. Cây lúa trổ muộn và trổ không thoát; bông lúa ngắn; tỷ lệ lép cao, các nhánh con đều là nhánh vô hiệu, cây sinh trưởng chậm. Ruộng lúa phát triển không đều, mép lá có thể bị rách hình răng cưa gân lá có màu vàng lợt; trắng hoặc nâu đậm.
Biểu hiện trên lá cứng, dày và có màu xanh đậm: gân lá bị phồng, mép lá có răng cưa,… Đốt thân ngắn lại, thường đâm chồi và rễ bên trong bẹ lá, thân dày cứng. Ở các đốt trên, rễ mọc ngược bên trên ở bên trong bẹ lá. Chồi phụ mọc từ các đốt trên bị cong xoắn ở trong bẹ lúa.
Những căn bệnh trên làm ảnh hưởng rất lớn đến năng suất của cây trồng cũng như thiệt hại đến kinh tế của bà con. Để sâu bệnh không còn là lỗi lo trong trồng trọt, bà con cần có những kiến thức và biện pháp phòng kịp thời để cây được phát triển tốt nhất.
Một số lưu ý bà con nên làm để tránh tạo nơi cư trú cho sâu:
Thường xuyên thăm đồng để phát hiện và phòng trừ kịp thời khi sâu còn ở tuổi nhỏ. Khi phát hiện bệnh, cần được tiến hành phun phòng trừ ngay bằng các loại thuốc đặc hiệu. Kết hợp các phương pháp khoa học để mang lại hiệu quả tối ưu. Cuối vụ nên cắt sát gốc rạ khi thu hoạch. Vệ sinh đồng ruộng: nhổ bỏ gốc rễ cây sau mỗi vụ thu hoạch giúp hạn chế tối đa sâu bệnh khi lúa sinh trưởng phát triển ở vụ mùa sau.
Phòng trừ sâu bệnh trên cây lúa hiệu quả bằng máy bay P-Globalcheck
Một trong những phương pháp phòng bệnh hại thường xuất hiện trên cây lúa phổ biến là sử dụng thuốc BVTV. Đây là phương pháp để trị sâu bệnh hiệu quả được sử dụng ở nhiều nơi.
Bà con thường phun thuốc trong những giai đoạn thích hợp với từng loại bệnh. Tuy nhiên, hiện nay nhiều địa bàn vẫn sử dụng phương pháp phun thuốc thủ công. Điều này dẫn đến việc mất khá nhiều thời gian, liều lượng thuốc chưa cân đối. Dẫn đến tỉ lệ diệt trừ bệnh chưa cao lại còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người phun. Để chia sẻ vất vả với nông dân, máy bay phun thuốc P-Globalcheck đã ra đời. Dòng máy PGxp2020 phù hợp vơi tất cả các loại thuốc. Được sử dụng phổ biến trong 2 năm gần đây và giải quyết được nhiều nỗi lo cho bà con. Không còn lo ngại những căn bệnh hại thường xuất hiện trên cây lúa.
Khi hoạt động, công nghệ ly tâm cắn xé thuốc mịn như phun sương phủ đều thấm sâu vào bề mặt lá lúa; diệt trừ sâu bệnh chỉ trong một thời gian ngắn. Máy bay P-globalchcheck là sự lựa chọn phù hợp người trồng lúa. Phương pháp này giúp tiết kiệm thời gian tối ưu chi phí sản xuất. Không những thế, máy bay phun thuốc còn giảm thiểu ô nhiễm môi trường, bảo vệ sức khỏe cho con người.
Công ty Cổ phần Đại Thành
Được biết đến là một trong số những đơn vị tiên phong trong ứng dụng công nghệ thông minh vào sản xuất nông nghiệp, với những sản phẩm công nghệ cao và ưu việt như Máy bay không người lái phun thuốc BVTV, gieo hạt; Hệ thống giám sát nông nghiệp thông minh; Phần mềm truy xuất nguồn gốc Agricheck… Đại Thành đã chuyển giao công nghệ ứng dụng vào sản xuất nông nghiệp cho hàng nhiều tổ chức cá nhân uy tín tại Việt Nam và các nước trong khu vực.
Website: https://daithanhtech.com/ hoặc http://globalcheck.com.vn
Hotline: 0981 85 85 99
Email: contact@daithanhtech.com – cskh@daithanhtech.com